Moderne medische behandeling van overgewicht en obesitas met GIP- en GLP-1-analogen – Wat gebeurt er in je lichaam?

Nieuwe mogelijkheden met betere voorwaarden

Obesitas is een chronische en complexe aandoening die wordt beïnvloed door een combinatie van genetica, hormonen, leefstijl en omgeving. Dat betekent dat de aandoening niet alleen kan worden verklaard door leefstijlkeuzes. Het advies om “minder te eten en meer te bewegen” leidt daarom zelden tot duurzame verandering.

In de afgelopen jaren zijn moderne afslankmedicaties echte gamechangers geworden, die de behandeling van ernstig overgewicht en obesitas ingrijpend hebben veranderd. Dankzij medicijnen die zijn ontwikkeld door bedrijven zoals Novo Nordisk (bijvoorbeeld semaglutide in Ozempic, Wegovy en Rybelsus en liraglutide in Saxenda) en Eli Lilly (bijvoorbeeld dulaglutide in Trulicity en tirzepatide in Mounjaro), heb je nu betere voorwaarden om de leefstijlveranderingen door te voeren die nodig zijn om af te vallen en een lager gewicht te behouden.

‍Hoe moderne afslankmedicatie werkt

De meest gebruikte medicijnen van vandaag zijn zogenaamde GLP-1-analogen en gecombineerde GLP-1- en GIP-analogen. Ze bootsen de natuurlijke verzadigingshormonen van je lichaam na, die na een maaltijd vrijkomen en helpen om je eetlust en bloedsuiker te reguleren. De medicatie zorgt ervoor dat je maag langzamer leegt en beïnvloedt ook hoe honger en verzadiging in je hersenen worden geregeld. Daardoor ervaren veel mensen minder “voedingsruis” en vinden ze het makkelijker om verleidingen te weerstaan. Alles bij elkaar maakt dit het eenvoudiger om minder te eten en bewustere voedingskeuzes te maken, wat kan leiden tot een lagere energie-inname en dus tot gewichtsverlies.

Hoe snel kun je resultaat verwachten?

Hoe snel de medicatie begint te werken verschilt van persoon tot persoon. Sommige mensen merken al de eerste dag verschil, terwijl het bij anderen enkele weken kan duren. Meestal duurt het 4–8 weken voordat het medicijnniveau in je lichaam is gestabiliseerd. De werking kan daarna nog wat variëren, maar minder dan in het begin van de behandeling.

Mogelijke bijwerkingen

De meest voorkomende bijwerkingen zijn maag- en darmklachten zoals misselijkheid, constipatie, diarree en brandend maagzuur. Sommige mensen ervaren ook meer vermoeidheid of hoofdpijn. Deze klachten zijn meestal mild en tijdelijk. Ze kunnen vaak worden voorkomen door met een lage dosis te beginnen en die alleen geleidelijk te verhogen als dat nodig is, en door goed op je eetgewoonten te letten tijdens de behandeling.

Gebruik tijdens zwangerschap of vóór een operatie

Afslankmedicatie mag niet worden gebruikt tijdens de zwangerschap. Als je van plan bent om zwanger te worden, of als je zwanger wordt tijdens de behandeling, moet de medicatie worden stopgezet. De behandeling moet minimaal twee maanden worden beëindigd vóór een geplande zwangerschap, omdat het lang duurt voordat je lichaam de stof volledig heeft afgebroken en uitgescheiden. Omdat een risico voor een borstgevoede baby niet kan worden uitgesloten, mag de medicatie ook niet worden gebruikt tijdens het geven van borstvoeding.

Voor een operatie is het belangrijk om het zorgpersoneel te vertellen dat je deze medicatie gebruikt, omdat ze invloed heeft op hoe snel je maag leegt. Dat is belangrijk omdat je nuchter moet zijn vóór een narcose.

Hoeveel gewichtsverlies kun je verwachten?

Moderne medicijnen hebben in grote klinische studies laten zien dat ze gemiddeld 15–20% gewichtsverlies kunnen geven (2,3) – een niveau dat eerder vooral met bariatrische chirurgie mogelijk was.

Hoeveel gewicht je verliest verschilt per persoon en hangt af van verschillende factoren, zoals je startgewicht, hoe je lichaam reageert op de behandeling en in hoeverre je erin slaagt om je leefstijl aan te passen. Iedereen reageert anders, en elke afvalreis is individueel. Het is daarom zinvoller om je op je eigen ontwikkeling te richten dan jezelf met anderen te vergelijken.

Meer dan alleen gewichtsverlies

De voordelen van obesitasmedicatie gaan verder dan het getal op de weegschaal. Zelfs een bescheiden gewichtsverlies van 5–10% kan grote gezondheidsvoordelen opleveren, zoals een betere bloedsuikerregulatie, verbeterde triglyceridenwaarden en een lagere bloeddruk – allemaal risicofactoren voor toekomstige hart- en vaatziekten (4). Hoe meer gewicht je verliest, hoe groter de effecten.

• Je bloedsuiker daalt, en type 2-diabetes kan soms zelfs volledig in remissie gaan.
• Je bloedvetten en leverwaarden verbeteren – een vervette lever kan zelfs herstellen.
• Je bloeddruk daalt, wat het risico op hart- en vaatziekten vermindert.
• Symptomen van PCOS, astma, slaapapneu en artrose kunnen verbeteren.

De medicatie lijkt ook het verlangen naar alcohol en nicotine te verminderen, wat nieuwe toepassingen in de toekomst mogelijk maakt. Daarnaast zijn er positieve effecten gezien op kwaliteit van leven, energieniveau en lichaamssamenstelling, onder andere door een vermindering van vet rond organen zoals de lever en alvleesklier.

Zie de medicatie als steun – niet als de volledige oplossing

Hoewel de medicatie een sterke ondersteuning biedt en voor velen een langverwacht ontbrekend puzzelstukje is, doet ze niet al het werk voor je. Eigen inzet speelt een cruciale rol in de resultaten die je behaalt. Afvallen vereist altijd een energietekort – dus dat je minder calorieën binnenkrijgt dan je verbrandt. De medicatie helpt hierbij en geeft je betere voorwaarden om te slagen, maar de meesten moeten nog steeds actief werken aan het veranderen van hun gewoonten.

‍Veelgestelde vragen over GIP- en GLP-1-analogen

Is honger abnormaal tijdens de behandeling?

Honger is een belangrijk signaal van je lichaam dat ervoor zorgt dat je genoeg energie en voedingsstoffen binnenkrijgt om goed te functioneren. De medicatie kan de eetlust verminderen waardoor je minder honger voelt, maar de honger verdwijnt niet volledig. Het is dus normaal om honger te voelen – ook tijdens de behandeling.

Als je sterke honger ervaart ondanks dat je de voedingsadviezen volgt, kan het verstandig zijn om met je arts te bespreken of je dosis moet worden aangepast, of je van medicatie moet wisselen, of dat de behandeling gecombineerd moet worden met andere geneesmiddelen.

Neemt de werking na verloop van tijd af?

Na een tijdje merken veel mensen dat hun honger weer toeneemt en maken ze zich zorgen dat de medicatie niet meer werkt. Dit komt meestal niet doordat de werking afneemt, maar door het natuurlijke verdedigingsmechanisme van het lichaam tegen gewichtsverlies, ook wel metabole adaptatie genoemd (5). Daarbij daalt onder andere je energieverbruik en nemen hongersignalen toe.

Dit is een nuttig overlevingsmechanisme tijdens perioden van voedseltekort, maar maakt het moeilijker om gewichtsverlies vast te houden – vooral in een omgeving waar eten 24/7 beschikbaar is.

Wat gebeurt er als je je streefgewicht bereikt?

Wanneer je je streefgewicht hebt bereikt, proberen veel mensen een zogenaamde onderhoudsdosis: de laagste dosis die nodig is om de resultaten te behouden en je gewicht stabiel te houden. Er is op dit moment geen wetenschappelijk bewijs dat aangeeft hoe lang je de behandeling kunt voortzetten zonder risico op gewichtstoename. Voor velen zal het waarschijnlijk levenslang zijn, en elke dosisverlaging of stopzetting moet altijd gebeuren in overleg met een arts.

Wat gebeurt er als je stopt met de medicatie?

Onderzoek laat duidelijk zien dat wanneer de behandeling volledig wordt gestopt, het gewicht meestal weer toeneemt (6,7). Dit bevestigt dat obesitas een chronische en complexe aandoening is – niet het gevolg van een gebrek aan wilskracht of discipline. Na gewichtsverlies zal je lichaam van nature proberen terug te keren naar je eerdere gewicht (de zogenoemde setpoint).

Geen snelkoppeling – maar een nieuwe weg

Dat je medicatie nodig hebt om af te vallen en een lager gewicht te behouden, is niets om je voor te schamen. Het is geen teken van zwakte of mislukking, en het heeft niets te maken met een gebrek aan wilskracht of karakter. Integendeel: het is een belangrijk onderdeel van de behandeling van een complexe aandoening.

Soms kan de medicatie moeilijk verkrijgbaar zijn door tekorten, wat de behandelmogelijkheden kan beïnvloeden.

Met moderne medicijnen hebben we een belangrijke stap vooruit gezet in de behandeling van ernstig overgewicht en obesitas. De behandeling vergroot de kans dat je je nieuwe, lagere gewicht kunt behouden en de gezondheidsvoordelen die je hebt bereikt kunt vasthouden – iets dat het risico op ziekte en gezondheidsproblemen vermindert. Bovendien gaat de ontwikkeling snel: nieuwe generaties medicijnen zijn al in opkomst, met nog betere effecten en minder bijwerkingen.

Samenvatting

Obesitas is een complexe aandoening die wordt beïnvloed door genetica, hormonen, leefstijl en omgeving. Voor veel mensen zijn leefstijlveranderingen alleen niet voldoende om gewicht te verliezen én dat gewicht eraf te houden.

Nieuwe medicijnen van Novo Nordisk (zoals Wegovy, Ozempic en Rybelsus) en Eli Lilly (zoals Mounjaro en Trulicity) bootsen je lichaamseigen verzadigingshormonen na en helpen je eetlust te verminderen en je verzadigingsgevoel te vergroten. Hierdoor wordt het makkelijker om minder te eten en het energie-tekort te bereiken dat nodig is om af te vallen.

Bijwerkingen zijn meestal mild en komen vooral voor aan het begin van de behandeling. Het is ook belangrijk om te onthouden dat de medicatie een hulpmiddel is op je weg naar betere gezondheid – ze werkt het beste in combinatie met duurzame leefstijlveranderingen.

‍Referenties

1. World Health Organization (2024). Obesity and overweight. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight [2025-09-13].
2. Wilding, J.P.H. et al., (2021). Once-weekly semaglutide in adults with overweight or obesity. New England Journal of Medicine, 384(11), pp.989–1002.
3. Jastreboff, A. M., Aronne, L. J., Ahmad, N. N., Wharton, S., Connery, L., Alves, B., Kiyosue, A., Zhang, S., Liu, B., Bunck, M. C., Stefanski, A., & SURMOUNT-1 Investigators (2022). Tirzepatide Once Weekly for the Treatment of Obesity. The New England journal of medicine, 387(3), 205–216.
4. Ryan, D. H., & Yockey, S. R. (2017). Weight Loss and Improvement in Comorbidity: Differences at 5%, 10%, 15%, and Over. Current obesity reports, 6(2), 187–194.
5. Ard, J., Fitch, A., Fruh, S. and Herman, L. (2021). Weight loss and maintenance related to the mechanism of action of glucagon-like peptide 1 receptor agonists. Advances in Therapy, 38(6), pp.2821-2839.
6. Wilding, J. P. H., Batterham, R. L., Davies, M., Van Gaal, L. F., Kandler, K., Konakli, K., Lingvay, I., McGowan, B. M., Oral, T. K., Rosenstock, J., Wadden, T. A., Wharton, S., Yokote, K., Kushner, R. F., & STEP 1 Study Group (2022). Weight regain and cardiometabolic effects after withdrawal of semaglutide: The STEP 1 trial extension. Diabetes, obesity & metabolism, 24(8), 1553–1564.
7. Aronne, L. J., Sattar, N., Horn, D. B., Bays, H. E., Wharton, S., Lin, W. Y., Ahmad, N. N., Zhang, S., Liao, R., Bunck, M. C., Jouravskaya, I., Murphy, M. A., & SURMOUNT-4 Investigators (2024). Continued Treatment With Tirzepatide for Maintenance of Weight Reduction in Adults With Obesity: The SURMOUNT-4 Randomized Clinical Trial. JAMA, 331(1), 38–48.

Disclaimer: Dit artikel is vertaald met behulp van AI. De Engelse versie is de originele versie. Bij twijfel prevaleert de Engelse tekst.

‍