Hoeveel eiwit per dag om spieren op te bouwen

Eiwit is belangrijk voor spieropbouw

‍Wanneer je aan krachttraining doet, ontstaan er kleine microscopische scheurtjes in het spierweefsel. Tijdens het herstelproces groeien de spieren en worden ze sterker. Eiwit levert de aminozuren die nodig zijn om dit proces, bekend als spiereiwitsynthese, efficiënt te laten verlopen. Een voldoende dagelijkse eiwitinname is daarom essentieel voor zowel herstel als spiergroei.
Onderzoek toont duidelijk aan dat een hogere eiwitinname, in combinatie met krachttraining, leidt tot grotere spiergroei en krachttoename in vergelijking met lagere innames (1,2).

Eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag

‍Hoeveel eiwit je nodig hebt, hangt af van verschillende factoren: lichaamsgewicht, leeftijd, lichamelijke activiteit en trainingsdoelen. De dagelijkse eiwitinname wordt meestal uitgedrukt in gram per kilogram lichaamsgewicht per dag (g/kg/dag).
Voor gezonde volwassenen (18–65 jaar) die niet regelmatig trainen, wordt een inname van 0,83 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag aanbevolen, of dat 10–20% van je calorieën uit eiwit komt (3).
Voor iemand die 80 kg weegt en 2.500 kcal eet, betekent dit tussen 63–125 g eiwit, oftewel 0,8–1,6 g per kg lichaamsgewicht per dag. Dit is de hoeveelheid die nodig is om de weefsels van het lichaam te onderhouden en spierverlies te voorkomen.

Oudere volwassenen hebben een hogere eiwitbehoefte

‍Na de leeftijd van 65 jaar neemt de gevoeligheid van het lichaam voor eiwit af, een fenomeen dat anabole resistentie wordt genoemd. Dit betekent dat dezelfde hoeveelheid eiwit een lagere spiereiwitsynthese opwekt. Oudere volwassenen hebben daarom meer eiwit nodig en zouden moeten mikken op 1–1,2 g eiwit/kg per dag.
In gevallen van ziekte, verminderde eetlust, revalidatie of gewichtsverlies kan de behoefte stijgen tot 1,5 g/kg per dag (4).
De combinatie van krachttraining en een hogere eiwitinname is de meest effectieve strategie om spiermassa, kracht en functioneel vermogen op latere leeftijd te behouden.

Eiwit voor maximale spiergroei

‍Er is een verschil tussen het dekken van de basisbehoeften van het lichaam en het optimaliseren van je eiwitinname voor een specifiek doel.
Als je regelmatig traint en spiermassa, kracht en lichaamssamenstelling wilt verbeteren, wordt een aanzienlijk hogere inname aanbevolen. Wanneer je niet genoeg eiwit binnenkrijgt, loop je het risico spiermassa te verliezen.
De International Society of Sports Nutrition beveelt aan dat mensen die krachttraining doen en spiermassa willen opbouwen 1,4–2,0 g/kg per dag innemen (1).

Een uitgebreide meta-analyse op basis van 49 studies en bijna 1.900 deelnemers toonde aan dat een hogere dagelijkse eiwitinname leidde tot grotere toename van vetvrije massa en kracht dan lagere innames. Het effect nam toe tot ongeveer 1,6 g eiwit/kg/dag, maar stabiliseerde daarna.
Om rekening te houden met individuele verschillen en resultaten te maximaliseren, bevelen onderzoekers een bereik van 1,6–2,2 g eiwit/kg per dag aan (2).

Dit betekent dat de meeste mensen die aan krachttraining doen de beste resultaten behalen rond 1,6 g/kg, terwijl degenen met een hoog trainingsvolume, veel spiermassa of een calorietekort kunnen profiteren van het hogere niveau van 2,2 g/kg. Dit niveau wordt beschouwd als zowel veilig als effectief voor spieropbouw en het behoud van vetvrije massa tijdens krachttraining.

Heb je meer eiwit nodig als je wilt afvallen?

‍Als je probeert af te vallen, neemt het risico toe dat je ook wat spiermassa verliest. Een hogere eiwitinname van 1,4–2,2 g eiwit/kg per dag, gecombineerd met krachttraining, helpt om spiermassa te behouden en op te bouwen en bevordert een gezonde lichaamssamenstelling.
Eiwit is bovendien de voedingsstof die de meeste verzadiging per calorie geeft; het vult beter dan vet of koolhydraten, wat het makkelijker kan maken om af te vallen.

Voor mensen met overgewicht of obesitas kan de berekende eiwitbehoefte relatief hoog uitvallen wanneer die gebaseerd is op het werkelijke lichaamsgewicht, aangezien een groter deel van het gewicht uit vetmassa bestaat, dat minder eiwit nodig heeft. Een te hoge eiwitinname kan het bovendien moeilijk maken om voldoende andere voedingsstoffen binnen te krijgen.
Toch toont onderzoek aan dat een lage eiwitinname het risico op spierverlies tijdens gewichtsverlies verhoogt. Een systematische review en meta-analyse vond dat innames onder 1 g eiwit per kg lichaamsgewicht per dag gepaard gingen met meer spierverlies bij mensen met overgewicht en obesitas, terwijl 1,3 g eiwit/kg per dag het laagste niveau was dat spiermassa behield (5).
Dat komt bijvoorbeeld overeen met ongeveer 156 g eiwit per dag voor iemand van 120 kilo.

Bij Yazen berekenen we de eiwitbehoefte op basis van streefgewicht en raden we ongeveer 1,5–2 g eiwit per kilogram lichaamsgewicht (streefgewicht) per dag aan, met individuele aanpassingen.

‍Hoe je je dagelijkse eiwitbehoefte berekent

‍Om te berekenen hoeveel eiwit je per dag nodig hebt, begin je met je lichaamsgewicht in kilo’s en vermenigvuldig je dat met de hoeveelheid eiwit die je wilt eten per kilogram lichaamsgewicht.

Formule: lichaamsgewicht (kg) × gewenste eiwitinname per kg (g/kg)
Voorbeeld: als je 80 kg weegt en 1,6 g eiwit per kg wilt eten, vermenigvuldig je 80 met 1,6 = 128 g eiwit per dag.

Tip: wil je weten hoeveel eiwit je daadwerkelijk per dag eet? Houd dan gedurende een bepaalde periode bij wat je eet en drinkt.

Hoe je effectief spieren opbouwt – training, herstel en eiwit

‍Spieren opbouwen draait niet alleen om voldoende eiwit eten; training is het signaal dat de spiergroei op gang brengt. Eiwit fungeert vervolgens als bouwmateriaal waarmee je lichaam sterker spierweefsel opbouwt.

Voor de beste resultaten combineer je drie factoren:

• Progressieve krachttraining
• Voldoende eiwitinname
• Herstel en slaap

Progressieve krachttraining betekent dat je de belasting of het trainingsvolume geleidelijk verhoogt, zodat je spieren zich blijven aanpassen. Een goede richtlijn is om je hele lichaam minstens twee keer per week te trainen, met nadruk op grote spiergroepen zoals benen, borst, rug en schouders.

Door training te combineren met voldoende rust en een eiwitrijk dieet geef je je lichaam de optimale voorwaarden voor spiergroei.

Heb je direct na het trainen eiwit nodig?

‍Proteïnetiming verwijst naar het moment waarop je eiwit inneemt in relatie tot je training – of het verschil maakt om eiwit te eten vóór, direct na of enkele uren na een trainingssessie. Lange tijd werd gedacht dat je direct na de training eiwit moest innemen, binnen het zogenoemde anabole venster, om spiergroei te maximaliseren.

Nieuw onderzoek laat echter zien dat dit “venster” veel langer is dan men eerder dacht. Het lichaam blijft nog uren – zelfs tot een hele dag – gevoelig voor eiwitinname na krachttraining (6). Dit betekent dat je niet hoeft te haasten om meteen na je training een proteïneshake te nemen.

Wat het meest telt voor spiergroei en herstel is je totale eiwitinname. Een grote meta-analyse van meer dan twintig studies liet zien dat het verschil tussen mensen die direct na hun training eiwit namen en mensen die dat niet deden, verdween zodra de totale dagelijkse eiwitinname werd meegerekend (7).

Met andere woorden: het is de totale hoeveelheid eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag die de resultaten bepaalt – niet of je een shake binnen een half uur drinkt. Voor de meeste mensen is het voldoende om hun eiwitinname gelijkmatig over de dag te verdelen en ervoor te zorgen dat één maaltijd dicht bij de training ligt om het herstel te ondersteunen en het dagdoel te halen.

Eiwitrijke voeding – de beste bronnen voor spieropbouw

‍De meeste voedingsmiddelen bevatten enige hoeveelheid eiwit, maar de hoeveelheid varieert sterk. Goede eiwitbronnen voor spiergroei omvatten zowel dierlijke als plantaardige opties.

Dierlijk eiwit

‍Kip, kalkoen, rundvlees, vis, eieren en zuivelproducten zoals kwark, yoghurt en cottage cheese bevatten complete eiwitten van hoge kwaliteit. Dat betekent dat ze alle essentiële aminozuren in voldoende hoeveelheden leveren.

Plantaardig eiwit

‍Bonen, linzen, kikkererwten, granen, noten en zaden, evenals sojaproducten zoals tofu, tempeh en sojagehakt, zijn goede plantaardige eiwitbronnen. De meeste plantaardige eiwitten hebben een iets lagere kwaliteit dan dierlijke, behalve soja en quinoa, omdat ze kleinere hoeveelheden van één of meer essentiële aminozuren kunnen bevatten. Dit vormt zelden een probleem, vooral niet als je totale eiwitinname voldoende en gevarieerd is, aangezien verschillende aminozuren elkaar aanvullen.
Onderzoek toont aan dat plantaardige eiwitbronnen spiergroei en kracht net zo goed kunnen ondersteunen als dierlijke eiwitten (6).

Tips om je eiwitinname te verhogen

• Voeg bij elke maaltijd een eiwitrijke component toe, zoals kip, vis, eieren, kwark of peulvruchten.
• Gebruik tussendoortjes om je inname te verhogen, bijvoorbeeld cottage cheese, Griekse yoghurt, eieren, proteïnepudding of edamamebonen.
• Probeer pasta gemaakt van bonen of linzen voor extra eiwit, of meng bonen en linzen door rijst en granen.
• Verdeel je eiwitinname gelijkmatig over de dag – ongeveer 20–40 gram per maaltijd – om je dagelijkse behoefte makkelijker te behalen.

Eiwitsupplementen – een praktische aanvulling

‍Voor de meeste mensen is het mogelijk om voldoende eiwit via voeding binnen te krijgen, maar supplementen kunnen een handige aanvulling zijn. Dit geldt vooral als je erg actief bent, een plantaardig dieet volgt, weinig eetlust hebt of moeite hebt om genoeg eiwit uit voeding te halen.
De meest gebruikte supplementen zijn wei-, caseïne-, erwten- en soja-eiwit. Deze kunnen worden gebruikt in smoothies, pap, pudding of als gewone shakes.

‍Samenvatting

• Voor gezonde volwassenen die niet trainen, wordt ongeveer 0,8 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag aanbevolen.
• Gezonde oudere volwassenen boven de 65 jaar wordt aangeraden 1–1,2 gram eiwit per kilogram per dag te nemen.
• Dit is echter niet de optimale hoeveelheid eiwit om spiermassa op te bouwen.
• Krachttraining is de belangrijkste factor om spieren op te bouwen en sterker te worden.
• Een hogere eiwitinname kan vervolgens de resultaten en lichaamssamenstelling verbeteren.
• Voor mensen die regelmatig trainen, wordt 1,4–2,2 gram eiwit per kilogram per dag aanbevolen, afhankelijk van doelen, trainingservaring en energiebalans.
• Tijdens gewichtsverlies neemt de behoefte aan eiwit toe om spiermassa te behouden en een gunstige lichaamssamenstelling te ondersteunen.
• Eiwit kan afkomstig zijn van zowel dierlijke als plantaardige voedingsmiddelen, en supplementen kunnen worden gebruikt indien nodig.
• Door krachttraining te combineren met herstel, slaap en een eiwitrijk dieet geef je je lichaam de beste voorwaarden om spieren op te bouwen en optimaal te presteren.

‍Referenties

1. Jäger, R. et al. (2017). International Society of Sports Nutrition Position Stand: Protein and exercise. JISSN, 14(20).
2. Morton, R. W., Murphy, K. T., McKellar, S. R., Schoenfeld, B. J., Henselmans, M., Helms, E., Aragon, A. A., Devries, M. C., Banfield, L., Krieger, J. W., & Phillips, S. M. (2018). A systematic review, meta-analysis and meta-regression of the effect of protein supplementation on resistance training-induced gains in muscle mass and strength in healthy adults. British journal of sports medicine, 52(6), 376–384. 
3. European Food Safety Authority (EFSA) Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA) (2012). Scientific opinion on dietary reference values for protein, EFSA Journal, 10(2): 2557. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2012.2557 [27 oktober 20225].
4. Bauer, J., Biolo, G., Cederholm, T., Cesari, M., Cruz-Jentoft, A. J., Morley, J. E., Phillips, S., Sieber, C., Stehle, P., Teta, D., Visvanathan, R., Volpi, E., & Boirie, Y. (2013). Evidence-based recommendations for optimal dietary protein intake in older people: a position paper from the PROT-AGE Study Group. Journal of the American Medical Directors Association, 14(8), 542–559.
5. Kokura, Y., Ueshima, J., Saino, Y., & Maeda, K. (2024). Enhanced protein intake on maintaining muscle mass, strength, and physical function in adults with overweight/obesity: A systematic review and meta-analysis. Clinical nutrition ESPEN, 63, 417–426. 
6. Antonio J. et al. (2024). Common questions and misconceptions about protein supplementation: what does the scientific evidence really show? Journal of the International Society of Sports Nutrition, 21(1), p.2341903.
7. Schoenfeld B.J., Aragon A.A. & Krieger J.W. (2013). The effect of protein timing on muscle strength and hypertrophy: a meta-analysis. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 10, Article 53.

Disclaimer: Dit artikel is vertaald met behulp van AI. De Engelse versie is de originele versie. Bij twijfel prevaleert de Engelse tekst.

‍